Σήμερα, στους Θεματοφύλακες Λόγω Τεχνών, φιλοξενούμε την ποιήτρια Θεολογία Φέγγαρου με αφορμή την κυκλοφορία της ποιητικής της συλλογής «Εύθραυστον» από τις Εκδόσεις Γραφή.
Ρωτάει η Αγγελίνα Παπαθανασίου
Καλησπέρα σας. Ευχαριστούμε πολύ για τη συνέντευξη που μας παραχωρείτε. Κυρία Φέγγαρου, πώς προέκυψε αυτή η πρώτη σας ποιητική συλλογή; Πείτε μας δυο λόγια για τον Εύθραυστο κόσμο στον οποίο θα βρεθούνε οι αναγνώστες της.
Θ.Φ.: Αρχικά, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την ευκαιρία που μου δίνετε να μιλήσω για τη συλλογή μου. Το «Εύθραυστον» προέκυψε στα φοιτητικά μου χρόνια, από την ανάγκη να εκφράσω όλα τα έντονα συναισθήματα που ένιωθα. Έγραφα από μικρότερη ηλικία, αλλά η ιδέα μίας συλλογής τότε υπήρξε πιο έντονη.
Στις περισσότερες σελίδες του βιβλίου παρίσταται ο έρωτας, η κύρια ενεργός δύναμη της γραφής μου ως τώρα. Ο έρωτας όμως όχι μόνο προς ένα αγαπημένο πρόσωπο, αλλά ως μία ανάγκη να βλέπω τον κόσμο. Σε μικρότερο βαθμό γράφω για τους ανθρώπους γύρω μου, γίνομαι παρατηρητής αυτών και των συναισθημάτων τους.
Τα περισσότερα ποιήματά σας είναι σε ελεύθερο στίχο. Εκφράζεστε περισσότερο με αυτόν τον τρόπο και πόσο, κατά τη γνώμη σας, η ομοιοκαταληξία δεσμεύει το συναίσθημα;
Θ.Φ.: Πράγματι, τα περισσότερα ποιήματα είναι σε ελεύθερο στίχο κι αυτό προκύπτει ακριβώς γιατί το στοιχείο που ήθελα να κυριαρχήσει σε αυτά ήταν το συναίσθημα και οι σκέψεις μου. Ωστόσο, δεν θεωρώ ότι η ομοιοκαταληξία δεσμεύει το συναίσθημα. Αν μη τι άλλο, καθένας έχει τη δυνατότητα να εκφράσει, με όποιον τρόπο του είναι πιο οικείος, όσα έχει να πει. Η οικειότητα, πιστεύω, σχετικά με το εκφραστικό μέσο που θα προτιμήσει κανείς, έχει θεμελιώδη σημασία. Η ίδια επέλεξα πότε τον ελεύθερο και πότε τον ομοιοκατάληκτο στίχο, πρωτίστως σύμφωνα με το τι ήθελα να εκφράσω και δευτερευόντως με βάση τα ερεθίσματα που λάμβανα από τα αναγνώσματά μου ανά περίοδο, με ό,τι δηλαδή μου ήταν πιο οικείο.
Τι είναι αυτό που σας εμπνέει περισσότερο κατά τη συγγραφή ενός ποιήματος; Εκτός από το άφατο συναίσθημα της αγάπης, ποια άλλα θέματα θα μπορούσαν να σας ωθήσουν σε ένα δεύτερο ποιητικό εγχείρημα;
Θ.Φ.: Έμπνευση, κατά κύριο λόγο, αποτελούν τα συναισθήματα που μου δημιουργούνται από τα άτομα που με περιβάλλουν. Όπως ανέφερα και πιο πάνω, ο έρωτας σε κάθε δυνατή μορφή του αποτελεί ίσως και τον τρόπο μου να βλέπω τη ζωή, γεγονός που με ωθεί να γράφω γι’ αυτόν. Η ένταση που μπορεί να λάβει η αγάπη επίσης, είναι ένα από τα συναισθήματα με τα οποία γνωρίστηκα όταν πρωτοξεκίνησα να γράφω.
Θα ήθελα πάρα πολύ σε επόμενο εγχείρημά μου να καταπιαστώ και να εστιάσω περισσότερο στην κοινωνία που με περιβάλλει. Να την εξετάσω εσωτερικά, να αντιληφθώ τις αιτίες κάποιων πράξεων και τα βαθύτερα αισθήματα που ενδέχεται αυτές να προκαλούν.
Πόσο εύθραυστη νιώθετε εσείς, μια νέα γυναίκα, μέσα σε όλα αυτά τα τραγικά γεγονότα που συμβαίνουν στις μέρες μας και ποιες είναι οι δικές σας σανίδες σωτηρίας;
Θ.Φ.: Καθημερινά τα γεγονότα μας εκπλήσσουν αρνητικά και δυστυχώς δεν μένει κανείς ανεπηρέαστος. Ωστόσο, η καθημερινότητα ζητάει να είμαστε παρόντες και να βρίσκουμε τον τρόπο μας να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες. Ως δικές μου «σανίδες σωτηρίας» θα έλεγα πως είναι οι δικοί μου άνθρωποι, μία βόλτα κοντά στη θάλασσα και λίγος χρόνος μακριά απ’ οτιδήποτε τοξικό.
Πότε ανακαλύψατε την ποίηση ως αναγνώστρια; Και πώς αυτό ενεργοποίησε την ποιητική σας ανταπόκριση; Σε μια εποχή που ο κόσμος δεν διαβάζει ποίηση, τι πιστεύετε ότι μπορεί να τον οδηγήσει πάλι σε αυτήν;
Θ.Φ.: Ήρθα σε επαφή με την ποίηση στην εφηβεία, ποτέ όμως την περίοδο εκείνη δεν με απασχόλησε ο λόγος για τον οποίο ο ποιητής έγραψε το έργο του. Το μόνο που αναζητούσα μέσα από τα ποιήματα ήταν η δική μου ερμηνεία όσον αφορά αυτά και παρατηρούσα τον τρόπο γραφής. Άλλοι ποιητές με εξέφραζαν περισσότερο, άλλοι λιγότερο. Καταφύγιο, συνήθως, έβρισκα σε όσους δεν κρύβονταν πίσω από μεγάλα «σχήματα». Στο πανεπιστήμιο, μελετώντας εκτενέστερα τα ρεύματα, τις προθέσεις και τις προσωπικότητες των ποιητών, αντιλήφθηκα πως για όλους τελικά η ποίηση έγκειται στην ανάγκη να επικοινωνήσουν τον εσωτερικό τους κόσμο.
Θεωρώ ότι η κάθε εποχή αναζητά τον τρόπο έκφρασής της. Μέχρι πρόσφατα η ιδέα που είχε το ευρύ κοινό για τη ποίηση ήταν όσα είχαμε διαβάσει οι περισσότεροι στο σχολείο. Ποιήματα ρομαντικά, ποιήματα για την Κατοχή κ.ο.κ. αναμφίβολα μπορεί να μην εκφράζουν μία εποχή ταχέων ρυθμών, όπως η σημερινή. Η σύγχρονη ποίηση τα τελευταία χρόνια έχει λάβει μία διαφορετική μορφή. Τα έργα της συχνά μικρότερα σε έκταση, με λέξεις ευθύβολες κινούν άμεσα τον αναγνώστη, ενώ και οι ίδιοι οι νέοι ποιητές αναζητούν την επικοινωνία μαζί τους μέσω των κοινωνικών δικτύων. Προσωπικά, παρατηρώ ήδη μία αμφίδρομη σχέση. Από τη μία, ολοένα και περισσότεροι προσεγγίζουν τη συγγραφή και την επαφή με τον παλμό της γενιάς μας και από την άλλη όλο και πιο πολλοί νέοι αλληλοεπιδρούν με το περιεχόμενο αυτό μέσω των social.
Αναφέρετέ μας κάποιους από τους ποιητές που σας έχουν επηρεάσει και πώς αυτή η επιρροή συγγενεύει με τα ποιήματά σας; Τι συγκινεί εσάς σε ένα ποίημα, το διαβάζετε με το μυαλό ή με την ψυχή; Και ποιος είναι ο ρόλος τελικά ενός ποιήματος, τι από τα δύο πρέπει να ενεργοποιείται περισσότερο, αν όχι και τα δύο;
Θ.Φ.: Η Κική Δημουλά, ο Ντίνος Χριστιανόπουλος κι ο Αργύρης Χιόνης είναι από τους ποιητές που με έχουν επηρεάσει τόσο στην έκφραση όσο και στον τρόπο δομής των ποιημάτων μου. Έχουν αγγίξει τα νοήματα των λέξεων με έναν τόσο ξεχωριστό τρόπο, που πολλές φορές έχω θαυμάσει.
Η ψυχή καταλαμβάνει όλο τον χώρο όταν πρόκειται για ανάγνωση ενός ποιητικού έργου. Συχνά, προσπαθώ να αντιληφθώ τα συναισθήματα του συγγραφέα και την ουσία όσων ήθελε να επικοινωνήσει. Πόση μοναξιά, ερωτηματικά και προβληματισμούς χώρεσε στις λέξεις βροχή, νύχτα και σύννεφα… Τότε έρχεται και η συγκίνηση, γιατί όταν αποκωδικοποιείς τα μηνύματα των έργων είναι σαν να γυμνώνεις μία άλλη ψυχή μπροστά στη δική σου. Κι αυτός θέλω να πιστεύω πως είναι και ο ρόλος ενός ποιήματος, να ενεργοποιεί τα αισθητήρια μιας ψυχής μπροστά σε μία άλλη. Το μυαλό, ίσως, έρχεται (αν έρχεται) δεύτερο.
Πρέπει κατά τη γνώμη σας ο ποιητής να κρατάει κρυμμένους άσους στο μανίκι του ή καλό είναι να απογυμνώνεται τελείως; Αν βρεθείτε για ένα εικοσιτετράωρο κλεισμένη σε ένα παντελώς σκοτεινό δωμάτιο, πιστεύετε ότι θα υπάρχει από κάπου αχτίδα φωτός;
Θ.Φ.: Νομίζω πως ο καθένας όταν επιλέγει να γράψει, αφήνει το ασυνείδητο ανεξέλεγκτο. Στη πραγματικότητα, όσα θες να κρύψεις απλά τα καμουφλάρεις. Δεν μπορείς να τα κρατάς μέσα σου, γιατί αυτά είναι και τα χειρότερα. Στο τέλος, έχεις απογυμνωθεί πλήρως και με κάθε τρόπο. Δεν απομένει σε κανέναν κάποιος άσος κρυμμένος στο μανίκι. Όλα γράφονται και περιμένουν αποκωδικοποίηση.
Υπέροχη ερώτηση! Μέσα μου ίσως τη βρω. Το φως προπαντός είναι μέσα στον καθένα μας, κι όταν έχουμε βυθιστεί στο απόλυτο σκοτάδι είναι λίγο πιο εύκολο να το διακρίνουμε.
Τελικά, ποιοι είναι όλοι αυτοί οι άνθρωποι που αναβλύζουν φως, σύμφωνα με την αφιέρωση του βιβλίου σας;
Θ.Φ.: Έχετε γνωρίσει ανθρώπους που όταν μπαίνουν σε έναν χώρο δεν μπορείς να σταματήσεις να τους κοιτάς, γιατί μοιάζουν τόσο λαμπεροί, σαν πηγή φωτός; Αυτοί είναι οι άνθρωποι που αναβλύζουν φως. Μπορεί οι ίδιοι να μην το γνωρίζουν και να νιώθουν τα σκοτάδια τους να τους βαραίνουν, μα όπως ανέφερα και πιο πάνω, στα σκοτάδια είναι πιο εύκολο να διακρίνουμε το φως.
Σας ευχαριστούμε πολύ και καλή συνέχεια.
Θ.Φ.: Κι εγώ σας ευχαριστώ πολύ!
